De catacomben van Odessa, dag 2

Vertrek 15:00 uur

Als ik deze ochtend naar buiten kijk zie ik dat het zonnetje van Jalta ons inmiddels heeft ingehaald, we hebben een strak blauwe lucht. Vandaag hebben we maar een goede halve dag om in Odessa door te brengen. Omdat we gisteren al uitgebreid hebben rondgewandeld in het centrum van Odessa, leek me deze dag geschikt voor een excursie. Eén van de mogelijkheden is een bezoek aan de Odessa Catacombs, een tour van 3,5 uur.

De locatie van Odessa is destijds gekozen op grond van strategische overwegingen aan de Zwarte Zee. Zowel water als hout bleken er echter nauwelijks aanwezig. Het water wordt daarom nog steeds vanuit de afgelegen Dnjestr aangevoerd. Als bouwmateriaal gebruikte men bij gebrek aan hout kalksteen. De steenlagen onder de stad zijn in de loop van de laatste twee eeuwen dermate uitgebuit, dat de ontstane catacomben een lengte van 2.000 kilometer tellen. Er bestaan ongeveer honderdzestig uitgangen, die uitkomen in onder andere kelders of begraafplaatsen. Als gevolg van de ondergraving kampt een groot deel van de in het centrum van Odessa gelegen gebouwen met problemen in de statica. Het maakt het ook onmogelijk een metro te bouwen onder Odessa.

De catacomben werden vroeger vaak gebruikt door smokkelaars. In de Tweede Wereldoorlog werd het verzet tegen de nazi's vanuit de catacomben geleid door diverse partizaneneenheden. In de Tweede Wereldoorlog had Odessa erg geleden onder de aanvallen van de nazis (behalve Duitsers vooral Roemeense eenheden). De gevechten duurden van augustus tot oktober 1941. Ook daarna bleven partizanen actief in de catacomben.

Tegenwoordig zijn de catacomben een niet ongevaarlijke toeristische attractie, omdat de catacomben niet geheel in kaart zijn gebracht en de tunnels onveilig zijn. In het verleden zijn er bezoekers de weg kwijt geraakt en overleden aan uitdroging. Slechts een klein gedeelte, dat op twintig meter diepte loopt onder het "Museum of Partisan Glory" in Nerubayske, ten noordwesten van Odessa, is opengesteld voor het publiek. En daar gaat onze tour naar toe.

De excursie gaat van start om 09.00 uur, dus om 08.30 uur is het aantreden in het theater. Even later zitten we in de bus en zijn we onderweg naar Nerubayske. De weg ernaar toe leidt ons onder andere langs en door de woonwijk die tegen de industriele haven van Odessa ligt. Hier is duidelijk nog veel armoede, alles ligt er onverzorgd en somber bij. Na een rit door een enigszins desolaat landschap bereiken we onze bestemming. Via een slecht aangegeven pad bereiken we de ingang van de catacomben. Enkel de grote marmeren gedenksteen laat vermoeden dat hier iets speciaals te zien is.

De gangen waren vroeger slechts 1.20 meter hoog. Toen hier een museum werd geopend heeft men de gangen verhoogd. We moeten echter nog steeds regelmatig met gebogen hoofd lopen en als we met de hele groep ergens stil staan om naar de uitleg van de gids te luisteren, moeten we op zoek naar een plek waar het plafond iets hoger is om rechtop te kunnen staan.

 
Er heeft hier jaren een grote groep onderduikers geleefd, er zijn verschillende keukens en opslagplaatsen.

Hierin werd o.a. brood gebakken.

 Slaapplaatsen

Het zogenaamde commandocentrum

Men beschikte wel over een waterput.

Er was zelfs een schooltje ingericht

en een ziekenboeg.

Het momument voor de gesneuvelde partizanen.

Wij trekken ons niks aan van al die toeristen en genieten gewoon van het zonnetje.

Op zich is dit best een indrukwekkend museum. Het is haast niet voor te stellen dat hele gezinnen met kleine kinderen hier een aantal jaren onder de grond hebben geleefd. Overigens is de groep tegen het einde van de oorlog verraden en heeft niemand het overleefd. Het is alleen jammer dat ook hier geen woord Engels is te vinden.

We verlaten de catacomben en rijden terug naar Odessa waar we nog een stop hebben bij het Shevchenko Park. In dit grootste park van Odessa ligt tevens het voetbalstadion ‘Chernomorets Central Stadium’. Het park is meer een groot stuk bos, dan een stadspark. Er staat een monument voor slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog en veel mensen komen hier ook voor het schitterende uitzicht op de Zwarte Zee.

Het monument is gewijd aan de Russische zeelieden die omgekomen zijn bij de verdediging van Odessa (1941) en de bevrijding van deze stad in april 1944. Bij het monument is een 'heldensteeg' met de graven van de toenmalige bevelhebber over de verdediging van Odessa in 1941; admiraal Gabriel Vasilievich Zhukov en de Helden van de Sovjet-Unie; Michael Astashkin (1908-1942) en Vitaly Topolsky (1918-1942). Ook zijn er een aantal massagraven aanwezig voor de omgekomen verdedigers en bevrijders van Odessa.

Als we bij het monument aankomen is het juist wisseling van de wacht. De wachten zijn meestal 'de beste kinderen van school' tot 14 jaar, voor wie het een voorrecht is om wacht te lopen.

Ik loop om het monument heen om te zien of ik vanaf deze plaats het cruiseschip kan zien, dat is echter niet het geval. Wat ik wel zie zijn veel vervallen gebouwen. Als ik informeer bij de gids krijg ik te horen dat dit ook allemaal scheepswerven zijn geweest, maar dat door de terugval in scheepvaart bedrijven failliet zijn gegaan en alles in verval raakt.

Als we even later weer met z'n allen in de bus zitten passeren nog het recreatieve deel van het park waar een permanente kermis is ingericht.

We zijn weer keurig op tijd terug aan boord. We besluiten maar eerst een hapje te gaan eten en daarna een aantal uurtjes door te brengen op ons balkonnetje voor de afvaart uit Odessa. Als ik mijn rondje langs het buffet maak (als je helemaal rond loopt ben je ruim 5 minuten aan de wandel) zie ik een deel ingericht met enkel Duitse specialiteiten. Waarschijnlijk om de behoorlijk grote groep Duitsers aan boord een plezier te doen. Nu zeg ik ook geen nee tegen een lekkere knakworst :) Dus vandaag eten we een Kaiserbrotchen mit Frankfurters. Weer eens iets anders!

Het is vandaag uitzonderlijk mooi helder weer geweest en dat vertaald zich aan het einde van de dag in een prachtige zonsondergang.

Het is een formele avond, dus jasje, dasje, jurk en hoge hakken worden uit de kast getrokken en in vol ornaat zijn we klaar voor de avond. We hebben gereserveerd in Tuscan Grille, maar gaan eerst naar het theater voor de show. Tijdens formele avonden is er altijd een grote show met de zangers en dansers en de show van vanavond heet The Land of Make Believe. Het komt me bekend voor en als we al enige tijd zitten te kijken, komen we tot de conclusie dat we deze show afgelopen januari op de Millenium ook al hebben gezien. Toen vonden we er niet zo heel veel aan en dat is nu niet veel anders. We zitten de rit dus niet uit en verlaten eerder het theater om gezellig in de Martinibar te gaan zitten.

De Martinibar bevindt zich op dek 4 tussen theater/casino en het grote restaurant. Het is dus ongeveer het drukste punt op het schip en tijdens formele avonden een leuke plek om wat "sightseeing" te doen. We zien al het "aangekleed" langs komen.

Om 20:30 uur is het tijd om naar dek 11 te gaan waar het Italiaanse restaurant te vinden is. We worden hartelijk ontvangen - we zijn inmiddels (na 1 keer) oude bekenden - en gaan van start met een lekker glas Prosecco. Nadat we onze keuze uit het menu hebben gemaakt komt het brood op tafel en kunnen we een selectie maken uit een schaal antipasti.

Manlief kiest als voorgerecht Ravioli Ripieni con Carne Brasata di Manzo, ofwel met stoofvlees gevulde ravioli met een paddestoelentruffelsaus. Ik kies voor mijn favoriet, Pomodoro e Mozzarella di Bufala, tomaat/mozarella dus met olijfolie en extra gerijpte balsamico.

We hebben nog even getwijfeld over het hoofdgerecht, maar omdat de filet mignon hier zo goed is besluiten we toch maar weer om beiden voor dit gerecht te kiezen. We hebben ons eerder al laten adviseren door de sommelier van de wijnbar en deze heeft een Paul Jaboulet Aine Hermitage La Chapelle van 1999 naar boven laten brengen. Als een engeltje .......

Het is al 23:00 uur als we het restaurant verlaten en we houden het vandaag voor gezien.